چشم های کهربایی ( بزرگداشت 6 مرداد، روز جهانی هپاتیت )

چشم های کهربایی

علی اصغر صفری فرد، وطن امروز، 1388

هپاتیت به معنی "التهاب و ورم بافت کبد" بوده و در میان مردم به یرقان و زردی مشهور است. عامل این بیماری می‌تواند ویروسی، باکتریایی، بیماری های خود ایمنی، بیماری های ارثی، برخی داروها، مصرف الکل و یا ضربه مکانیکی باشد.  اما از این میان، هپاتیت ویروسی از همه شایع‌تر و خطرناک‌تر است. ورود عوامل بیگانه مختلف از جمله ویروس ها می تواند موجب التهاب کبد شود. از آنجایى که سیستم دفاعى بدن در مقابل التهاب در هر قسمت از بدن با بسیج گلبول های سفید و دیگر عوامل ایمنى عکس العمل نشان مى دهند و این عکس العمل دفاعى در کبد که به منظور حفظ کبد در مقابل عوامل بیگانه صورت مى گیرد، در بعضى موارد موجب تخریب نسج کبد و نهایتاً نارسایی کبد می شود. تا کنون شش نوع ویروس عامل بیماری هپاتیت شناخته شده که شایع‌ترین آنها ویروس‌های هپاتیت A، B و C هستند. اگر  بیماری هپاتیت کمتر از 6 ماه طول بکشد آن را «هپاتیت حاد» و اگر بیشتر از آن به طول بیانجامد آن را «هپاتیت مزمن»  می‌گویند.

هپاتیت A

این نوع هپاتیت در کشورهایی که از نظر وضعیت بهداشتی و استانداردهای تصفیه آب آشامیدنی در سطح پایینی قرار دارند، شایع تر است.. عمده ترین راه انتقال آن از طریق دهانی- مدفوعی می باشد،  یعنی در مناطقی که بهداشت رعایت نشده و پس از دستشویی دست ها با آب و صابون شسته نمی شود و با همان دست غذا خورده می شود، این ویروس به راحتی انتقال می یابد. همچنین ویروس عامل بیماری در اثر آب, غذاها و شیر آلوده و همچنین در اثر خوردن صدف و گوشت نپخته ماهی انتقال می یابد. تخمین‏زده می‏شود که هر ساله در سطح جهانی حدود 4/1 میلیون نفر دچار هپاتیت A می‏شوند. در همه گیری منطقه شانگهای کشور چین در سال 1988، بیش از 300000 نفر دچار این بیماری شدند.

بیشتر افراد مبتلا، حداکثر ظرف 6 ماه بهبود می‏یابند و به هیچ نوع درمان دارویی احتیاج ندارند. در زمانی که علائم بیماری و زردی بروز کرد، فرد فقط باید استراحت کند تا ویروس توسط دفاع سیستم ایمنی بدن مهار شود و بتدریج التهاب کبدی به وضعیت سابق برگردد. کاهش مصرف چربی، مصرف بیشتر مواد نشاسته ای و میوه ها به همراه غذاهای پر کالری توصیه        می شود. روش های پیشگیری شامل رعایت بهداشت در مراکز عمومی, کنترل بهداشتی آب و مواد غذایی بخصوص شیر،  شستن دست ها بعد از رفتن  به دستشویی و قبل از صرف غذا بوده  و ضد عفونی کردن وسایل بیمار بسیار مهم است.

هپاتیت B

ویروس هپاتیت B یکی از جدی‏ترین انواع هپاتیت را سبب می‏شود. این بیماری شایع تربوده و پنج تا یکصد بار مسری‏تر از ایدز است. میلیون ها نفر از جمعیت جهانی به این ویروس آلوده هستند. متاسفانه تخمین زده می شود که سالانه 600000 نفر به علت به هپاتیت B جان خود را از دست می دهد. در کشور ما حدود 2 میلیون نفر آلوده به این ویروس آلوده هستند. هپاتیت B ممکن است در حدود 5% تا 10% بیماران به یک بیماری مزمن (که بیش از 6 ماه طول می‏کشد) تبدیل شود. اگر  این بیماری بدون درمان رها شود، خطر بروز سیروز ( فرسودگی کبد) و سرطان کبد افزایش می‏یابد.

راه های انتقال این ویروس عبارتند از: از راه مادر به جنین- به ویژه اگر مادر در ماه سوم بارداری آلوده شده باشد احتمال انتقال بیماری به جنین بسیار بالا است، تماس جنسی، از راه خون, استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی و یا فرو رفتن سوزن آلوده به ویروس به طور اتفاقی در  پوست افراد سالم و استفاده از تیغ های آلوده، از راه ترشحات بدن، از جمله بزاق، صفرا, اشک و مایع منی. در گذشته مهم ترین علت ابتلا به این نوع هپاتیت، استفاده از خون و فرآورده های خونی بود که امروزه با غربال گری داوطلبان اهدا خون و انجام آزمایش بر روی خون های اهدایی، احتمال انتقال ویروس بسیار کاهش یافته است.

افرادی که در معرض آلودگی با ویروس هپاتیت B هستند عبارتند از: کارکنان مراکز بهداشتی که با بیماران سر و کار دارند، افرادی که از نظر جنسی بی‏بندوبارند، کسانی که از مواد مخدر تزریقی استفاده می‏کنند، افرای که خالکوبی کرده‏اند، افرادی که خون یا فرآورده‏های خونی آلوده دریافت کرده باشند، بیماران هموفیلی، افرادی که در تماس نزدیک با شخص آلوده هستند (مثل اعضای خانواده) و کسانی که با شخص آلوده تماس جنسی دارند. بهترین راه مقابله با بیماری هپاتیت B ، تزریق واکسن آن است. این واکسیناسیون سه مرحله ای بوده و در فواصل ماه اول، ماه دوم و ماه ششم تزریق می گردد.

هپاتیت C

هپاتیت C  یک بیماری ویروسی قابل انتقال از راه خون است که در سال 1989 میلادی شناسایی گردید.  سازمان جهانی بهداشت تخمین می زند که 3% جمعیت جهان ( تقریبا 170 میلیون نفر) در سطح دنیا به این ویروس آلوده شده اند. همچنین تقریباً 5/3 میلیون آمریکایی مبتلا به هپاتیتC  می باشند. در ایران حدود 000/200 نفر به این ویروس آلوده هستند. این نوع هپاتیت در بیشتر مبتلایان مزمن می‏شود. همانند هپاتیت B مزمن، اگر بدون درمان رها شود، هپاتیت مزمن  C، شانس زیادی برای تبدیل به سیروز، سرطان کبد یا احتمالاً نارسایی کبد را خواهد داشت. هم اکنون نارسایی کبد بدلیل هپاتیت C اصلی‏ترین دلیل پیوند کبد در ایالات متحده است.

مهمترین راه انتقال بیماری هپاتیت ‍C از طریق خون و فرآورده های خونی آلوده است. تزریق وریدی مواد مخدر, پیوند اعضا آلوده، دیالیز کلیوی و مقاربت های جنسی نا سالم، نیز از راه های انتقال این ویروس است. اکثر مبتلایان به هپاتیت C معتادین تزریق داخل وریدی  هستند. فعلا واکسنی برای این بیماری وجود ندارد.به دلیل انجام آزمایش های مختلف بر روی خون های اهدایی، امروزه در کشور ما انتقال ویروس هپاتیت C از طریق فرآورده های خونی بسیار کم شده است. 

هپاتیت و چشم های کهربایی

علی اصغر صفری فرد، وطن امروز 1388