چشم ها برای آینده

چشم ها برای آینده ( بزرگداشت روز جهانی بینایی)

علی اصغر صفری فرد، همشهری، 20 مهر 87

در سطح جهانی، تقریبا 314 میلیون نفر دچار مشکلات بینایی هستند. بیش از 45 میلیون نفر نابینای مطلق، 135 میلیون کم نابینا و بقیه نیز دجار اختلالات کمتر حاد بینایی مانند مشکلات انکساری درمان نشده ( نزدیک بینی، دور بینی و آستیگماتیسم)، می باشند. بیش از نود درصد مبتلایان به اختلالات بینایی در کشورهای در حال توسعه و فقیر زندگی می کنند، جایی که افراد مسن، به ویژه بانوان مسن با مشکلات متعدد در مورد دسترسی به درمان های مورد نیاز چشمی روبرو هستند. در هر پنج ثانیه یک نفر به تعداد نابینایان افزوده شده  و در هر دقیقه یک کودک و در عرض سال یک تا دو میلیون نفر دچار مشکلات بینایی می شوند. بر اساس گزارش های جهانی، گستره نابینایی در جوامع توسعه ‌یافته ‪ ۶۰نفر در هر یک میلیون نفر است که این رقم در جوامع در حال توسعه و فقیر به بیش از ‪ ۱۰برابر یعنی ‪ ۶۰۰نفر در هر یک میلیون نفر می‌رسد. هر چند که سه چهارم اختلالات بینایی، قابل پیشگیری و درمان است، اما کارشناسان پیش بینی می‌کنند در صورت عدم انجام اقدامات پیشگیرانه تعداد افراد نابینا در سال ‪ ۲۰۲۰به ‪۷۶ میلیون نفر و افراد مبتلا به نقص بینایی به بیش از ‪ ۲۰۰میلیون نفر برسد. مهمترین علل نابینایی، آب مروارید ( 39%)، مشکلات انکساری درمان نشده( 18%) ، آب سیاه ( 10%)، استحاله لکه ای وابسته به سن( 7%) ، مشکلات شبکیه وابسته به دیابت( 4%)، تراخم(3%) و مشکلات بینایی در بچه ها(3%) می باشند. هر چند که 80% مبتلایان به نابینایی بالای 50 سال سن دارند، اما باید توجه نمود که بالا رفتن سن مستلزم از دست دادن بینایی نیست.

اهمیت نابینایان به عنوان بخش بزرگی از جامعه انسانی سبب شد تا توسط سازمان بهداشت جهانی، دومین پنجشنبه ماه اکتبر هر سال را روز جهانی بینایی  نام گذاری کند. امسال پنج شنبه 18 مهر ماه،  مصادف با نهم اکتبر، روز جهانی بینایی می باشد. این مناسبت سالیانه که از سال 2000 میلادی آغاز شده است، بهانه‏ای است تا به نابینایان و مشکلات ایشان بیشتر توجه کنیم.  سازمان بهداشت جهانی با همکاری کشورهای عضو در حال تلاش است تا اقدامات عملی برای پیشگیری از ابتلا به نابینایی را گسترش دهد. بزرگداشت روز جهانی بینایی نشاندهنده اهمیت این فعالیت ها و آگاهی رسانی در مورد اقدامات پیشگیری کننده از نابینایی و تشویق کشور ها به شرکت در این فعالیت ها است. " دارا بودن حق دیدن" و از بین بردن نابینایی های قابل پیشگیری تا سال 2020  از اهداف مهم سازمان بهداشت جهانی و سازمان همکاری کننده در این زمینه مانند آژانس بین المللی پیشگیری از نابینایی (IAPB) و سازمان های غیر دولتی مردم نهاد بین المللی(NGO) در سطح جهانی است. اجرای طرح حذف نابینایی های قابل پیشگیری تا سال 2020، مستلزم  مشارکت فعال موسسه های وابسته به سازمان ملل متحد، دولت ها، سازمان های مسئول مراقبت از چشم و بینایی ، متولیان بهداشت و سلامتی، نهاد های بشر دوستانه و کلیه افرادی است که مایلند در این اقدام مشترک برای حذف علل نابینایی تا سال 2020 همکاری نمایند . روز جهانی بینایی تلاش می کند تا توجه عمومی را به این نکته جلب نماید که 80% موارد نابینایی قابل پیشگیری یا قابل درمان می باشند و دولت ها و موسسات و سایر منابع سرمایه گذار را باید تشویق نمود تا در پیشگیری جهانی از نابینایی سرمایه گذاری نمایند. هر چند هزینه اقتصادی سالانه پیشگیری از نابینایی در جهان حدود 28 میلیارد دلار تخمین زده می شود، اما نسبت به سایر مقوله های بهداشتی درمانی، درمان های باز یابی بینایی و راه های پیشگیری از ابتلا به نابینایی از مقرون به صرفه ترین اقدامات درمانی در مقوله بهداشت و درمان هستند. برنامه اصلی روز جهانی بهداشت در سال جاری ،که متمرکز بر روی  بیماری های چشم و مشکلات بینایی در افراد مسن جامعه و با شعار " چشم ها برای آینده" و مبارزه با نقص بینایی در سنین کهن سالی می باشد، نشاندهنده این است که سن جامعه جهانی در حال افزایش است و با مسن شدن افراد، نابینایی نیز مانند سایر بیماری های مزمن در حال افزایش است. بزرگسالان مهمترین اعضا خانواده ها و اجتماع ها هستند، اما از دست دادن بینایی می تواند باعث گردد آن ها در استفاده از توانایی های بالقوه خود دچار مشکل شوند. چشمان سالم، افراد مسن را فعال نگه داشته و به آن ها در انجام فعالیت های فردی و اجتماعی سخت یاری رسان است. جامعه ای که به دلیل مشکلات بینایی کهن سالان ، از نعمت وجود آن ها محروم می شود، در حقیقت بینایی خود را از دست داده است. تاثیر اقتصادی نابینایی های قابل پیشگیری نیز حائز اهمیت است. نابینایی های قابل پیشگیری یک عامل مهم بوده که بشریت از آن در رنج است و اغلب منتهی به فقر، محرومیت اجتماعی و مرگ زود رس می شود. اجرای برنامه های پیشگیری از نابینایی، نه تنها درد و آلارم انسان ها رنج کشیده را تسکین می دهد، بلکه موجب می گردد حدود 220 میلیارد دلار نیز به دلیل از دست ندادن تولید و بهر وری کشورها از بین نرود.  

برنامه های بهداشتی درمانی وسیع و گسترده ای برای پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری ها و مشکلات بینایی انجام شده و یا در حال انجام است. سازمان جهانی بهداشت با همکاری آژانس بین المللی پیشگیری از نابینایی و بعضی سازمانهای غیر دولتی بین المللی در مورد مدیریت پیشگیری از اختلالات بینایی، برنامه ای را تحت عنوان "دیدن 2020 (Vision 2020) " با هدف از بین بردن نابینایی های قابل پیشگیری تا سال 2020 طراحی و به مرحله اجرا گذاشته است، تا اینکه برای همه افراد بشر حق برخورداری از دیدن فراهم شود. اجرای این طرح مستلزم مشارکت فعال دولت ها، آژانس های وابسته به سازمان ملل متحد، سازمانهای مسئول مراقبت از چشم و بینایی، دست اندر کاران بهداشت و سلامتی، موسسات بشر دوستانه و کلیه افرادی است که مایلند در این اقدام مشترک برای حذف علل نابینایی تا سال 2020 همکاری نمایند. در حال حاضر بیش از صد کشور جهان اجرای این طرح را آغاز کرده اند. در کشور ما نیز اقداماتی در این زمینه انجام شده است که در صورت هماهنگی بیشتر و جلب مشارکت همه نیروهای فعال در زمینه مراقبت از چشم و بینایی می توان انتظار داشت که به نتایج قابل قبولی در این زمینه دست یابیم. به نظر می رسد انجام موفقیت آمیز برنامه بینایی 2020 باعث جلوگیری از نابینا شدن حدود 100 میلیون نفر در سطح جهانی بشود. برنامه بینایی 2020 از راه تشویق و ترغیب سازمان های دولتی و غیر دولتی به همکاری و مشارکت در برنامه ریزی، توسعه و اجرای اهداف ملی مراقبت از چشم ها، از طریق سه راهبرد اصلی کنترل بیماری، توسعه منابع انسانی و ایجاد زیر ساخت های لازم برای ارائه خدمات بهداشتی درمانی اولیه در حذف مهم ترین عوامل ایجاد کننده نابینایی قابل پیشگیری تا سال 2020 موفقیت آمیز خواهد بود.

 پیام های سازمان بهداشت جهانی برای روز جهانی بینایی  2008 تمرکز و توجه  بیشتر در مورد حفظ بینایی افراد مسن جامعه است.

80 %موارد نابینایی قابل پیشگیری یا درمان است.

سن جمعیت جهانی در حال بالا رفتن است. با افزایش سن، همینطور ابتلا به بیماری دیابت یا قند کنترل نشده مشکلات بینایی و نابینایی بالا می رود.

احتمال خطر ابتلا به آب مروارید، آب سیاه، استحاله چشم و غیره با بالا رفتن سن افزایش می یابد.

بیشتر موارد نابینایی مرتبط با افزایش سن به طور ساده و  ارزان قیمت قابل پیشگیری یا درمان است و اقدامات به موقع باعث کاهش یا تاخیر اثرات بیماری می گردد.

80% مبتلایان به نابینایی بالای 50 سال دارند.

چشمان سالم سبب می شود که افراد مسن فعال و پویا باقی بمانند و آن نیز سبب می گردد، افراد کهن سال بیشتر عمر کنند.

اقدامات درمانی به موقع، باعث می شود بینایی همیشه پایدار باقی بماند، پس لازم است معاینه مرتب چشم ها صورت گیرد.

بالا رفتن سن جامعه و تغییر در نحوه زندگی، با افزایش ایجاد مشکلات بینایی ناشی از  بیماری شبکیه به دلیل ابتلا به  دیابت همراه بوده و این موارد در حال افزایش هستند.

بانوان  بیشتر در خطر از دست دادن بینایی نسبت به آقایان می باشند.

چشم ها برای آینده ( بزرگداشت روز جهانی بینایی)

علی اصغر صفری فرد، همشهری، 20 مهر 87